Beeld uit
'Les illuminations'
Lithographies originales
de Fernand Léger
Met de expo "Schoonheid alom" wil Bozar nog tot 3 juni 2018 de toeschouwer overrompelen met kleur en energie. Miene ging kijken.
BEAUTY IS EVERYWHERE
BO-
ZAR
“J’ai horreur de la peinture discrète.”
Fernand Léger (1881- 1955) was een Franse kunstschilder en beeldhouwer. Zijn schilderstijl breekt met de artistieke conventies van zijn tijd en probeert de versnippering en het gesyncopeerde ritme van een almaar sneller wordende samenleving te vatten. Hij schildert stedelijke landschappen vol auto’s en machines.
Voor hij schilder werd, liep Léger stage bij een architect, en die bijzondere band met architectuur blijft. Met de avant-gardedichters, waaronder de Zwitserse schrijver en cinefiel Blaise Cendrars, deelt hij de fascinatie voor nieuwe manieren om visueel te communiceren, zoals reclame en typografie.
INDUSTRIE
TYPOGRAFIE
“La publici
té
est la fleur de la
vie conte
mporai
ne.”
Blaise Cendrars en Fernand Léger ontmoetten elkaar in 1911. Tijdens hun vele lange stadswandelingen merkten ze de opkomst van affiches en billboards. Volgens Cendrars lagen ze aan de oorsprong van Léger’s ‘mechanische periode’ van huizen, affiches en typografische symbolen. Niettemin waren ze beide onder de indruk van de moderne, gemechaniseerde wereld, en vonden ze dat de kunst die moest weergeven. Zo vond Léger dat de schilderkunst de nieuwe massamedia in zich moest opnemen wilde het het veelvormige moderne stadsleven verbeelden
Cendrars van zijn kant publiceerde een essay getiteld ‘Publicité = poésie’.
Dit geïllustreerde boek bevat tweeëntwintig prints ontworpen door Fernand Leger. La Fin du Monde werd oorspronkelijk opgesteld als een scenario maar werd ingetrokken wegens te kort aan geld. Het werd een roman maar door Legers vermogen om een visueel gevoel van tijd, beweging en ruimte te creëren, kon hij de ervaring van het kijken naar een film simuleren.
Naast hun enthousiasme voor de moderne techniek, hadden Cendrars en Léger ook ervaring met de keerzijde ervan, oorlog. Ze dienden beide in de eerste wereldoorlog; Cendrars verloor er een deel van zijn arm. Die ervaring krijgt zowel thematisch als visueel zijn weerslag in La fin du monde filmée par l'ange N.-D *
(*Notre-Dame)
Cendrars en Leger genoten van het urban karakter vol reclamedesigns.
Het ontwerp, de illustratie en het tempo van Leger weerspiegelen de filmtechnieken. De illustraties bestaan uit zware en mechanische typografie die samenvalt met advertenties uit reclameslogans, posters en cijfers. Dit helpt om het hectische tempo en de intensiteit over te brengen, evenals de waanzin van het verhaal. Onder de illustraties zette Léger de delen van Cendrars geschriften als dappere, gekleurde blokletters zoals hij werd geïnspireerd door straatnaamborden en stomme filmtitels.
Door het hele boek zet Léger typografie in als deel van, en soms ter vervanging van, het beeld. Gestencilde letters, woorden en korte zinnen doen dienst als beeldelementen. In de afbeelding die het eerste hoofdstuk opent, bijvoorbeeld, zijn tekstflarden uit dat hoofdstuk verwerkt. Ook in de titelplaat van het vierde hoofdstuk zijn de letters van de titel (L’ange notre dame operateur) verspreid, verknipt, en schuin neergezet, net als de flarden van de stad die Léger met enkele lijnen suggereert. Leger putte het kubisme uit om zijn eigen unieke benadering te formuleren voor het weergeven van de wonderen van het moderne industriële leven. ‘La fin du monde’ is in dezelfde stijl, kubistisch en abstract. De meeste illustraties hebben een combinatie van twee kleuren uit een typische selectie van Art Deco.
Deze satirische roman portretteert God als een angstige, sigaar rokende Amerikaanse zakenman die Mars (de god van de oorlog) probeert te plezieren door een wereldoorlog te beginnen, die op zijn beurt het inkomen zal verhogen ondanks het veroorzaken van massadood en vernietiging.
www.miene.be